Woda dla psa i kota - jak często wymieniać wodę w psiej i kociej misce?

Woda stanowi jeden z najważniejszych elementów potrzebnych to przeżycia. Wszyscy musimy pić wodę. Nasze zwierzęta też. Nikt z nas nie lubi, kiedy nawet przez krótki czas nie mamy możliwość aby napić się czystej, świeżej, schłodzonej i najlepiej lekko gazowanej wody. Wszak składamy się z niej w głównej mierze. To ile jej teoretycznie potrzebujemy, w stabilnych warunkach, kiedy wszystko się równoważy miedzy organizmem i środowiskiem określa nam dobowe/dzienne zapotrzebowanie na wodę wyrażone w mililitrach na kilogram masy ciała . Każdy z nas słyszał, że w przypadku dorosłego człowieka o wadze 60kg takie potrzebowanie to ok 2 – 2,5 litra czystej wody na dobę [1].

W przypadku zwierząt domowych podobne uśrednienia też są i tak dla dorosłego, spokojnego psa dzienne zapotrzebowanie wynosi 50-60 ml wody na kilogram masy ciała, a dla kota dość podobnie bo też ok 50 ml wody na kilogram masy ciała [2]. I tutaj jest pierwsze duże ale. Są to wartości średnie dla dorosłych osobników, w warunkach optymalnej temperatury i właściwie minimalnego wysiłku [3–5].

Taki bardzo ogólny parametr nie jest dokładny ale jest pomocny w:
1. zrozumieniu tego, że zwierzęta wodę piją (1),
2. wskazuje jakieś widełki ile tej wody potrzebują (2),
3. stanowi dobre wyjście do wytłumaczenia, że woda to nie tylko woda w misce ale też tym co zwierzak je (3).

Zawsze lepiej obrazowo wytłumaczyć komuś, że Pana/Pani kot „Filemon” potrzebuje dziennie wypić szklankę wody niż od razu przejść do rozpisywania skąd się ta woda bierze, ile jest jej rodzajów i, że Filemon ma specjalne przystosowania do odzyskiwania wody [6].

To ile wody nasz zwierzak pobiera wynika z fizjologicznych czynników regulujących pragnienie , a na te z kolei wpływa homeostaza komórkowa i cykl dobowy, który stale waha się między stanem lekkiego odwodnienia i przewodnienia [2,7].
Oprócz już wspomnianego parametru ml/kg masy ciała; zapotrzebowanie dobowe możemy określić także za pomocą takich parametrów jak ml/kg spożytej suchej masy oraz ml/ME spożytych kcal (stosunek spożycia wody do kalorii). We wszystkich tych metodach zapotrzebowanie na wodę jest sumą wody jako wilgoci w pożywienia, wody wolnej (czyli takiej w misce) i wody metabolicznej (woda powstająca w reakcjach biochemicznych organizmu). [2,8]
Możemy zauważyć, że jednak „szklanka wody na kota” jest pojęciem bardziej złożonym. I tak naprawdę jest to tylko jeden z aspektów dotyczących wody przy zbilansowanej diecie [8,9].

Miska z wodą jest jednym z ważniejszych elementów pozwalających właścicielowi zwierzęcia na bieżąco obserwować co dzieje się z jego pupilem. Nagła zmiana zachowania w stosunku do picia wody zawsze powinna zapalać lampkę ostrzegawczą. Zwiększenie spożycia wody ( polidypsja ) czy zmniejszenie ( adypsja ) może być tylko chwilowym stanem, nie związanym z niczym nie naturalnym [3,10,11]. Łatwo sobie wyobrazić psa, który spędził kilka godzin na spacerze i po powrocie do domu wypija w ciągu kilku minut całą miskę wody, lub kiedy zmieniliśmy karmę na taką o mniejszej zawartości wody więc naturalnym zachowaniem zwierzęcia będzie potrzeba uzupełnienia tego braku wodą z zewnątrz [2].
Z drugiej strony przestraszony kot zazwyczaj unika picia wody i tak samo zmiana karmy na taką o większej zawartości wody także spowoduje, że wody z miski będzie ubywać mniej i zainteresowanie zwierzęcia nią będzie mniejsze. Utrzymująca się zmiana w stosunku do wody może sugerować, że coś się dzieje i trzeba jednak udać się po poradę.

Stosunkowo częstymi przyczynami zmiany ilości spożytej wody są np. problemy behawioralne/nuda , gdzie zwierzak jako zabicie czasu traktuje zabawę wodą z miski co wygląda jakby zwierzak zaczął pić nagle dużo więcej wody albo przestaje pić bo źle znosi rozłąkę z właścicielem [12,13]. Stany zapalne dróg moczowych , które oprócz zwiększonego spożycia będę objawiać się częstszym oddawaniem moczy w nieoczywistych miejscach [13,14].
Zmiany w ilości spożytej wody mogą powodować także choroby endokrynologiczne takie jak cukrzyca (psy i koty), choroba Cushinga (psy) lub nadczynność tarczycy (koty) [15,16]; choroba nerek , aktualnie stosowane leki szczególnie przeciwdrgawkowe i steroidowe [17,18].

Elementem, który także ma znaczenie jest sposób podawania samej wody. Miska misce nie równa, a może fontanna albo odkręcony kran w kuchni? Opinii na temat sposobu podawania jest właściwie tyle ilu jest właścicieli zwierząt i ile gatunków utrzymywanych przez nich. W przypadku psów sprawa jest stosunkowo prosta. Jednak zwyczajna miska z wodą jest najbardziej optymalnym wyborem [5,8]. Jednym z ważniejszych aspektów jest dobór rozmiaru miski do psa (jednak słodki szczeniaczek wpadający do miski 4 razy większej od niego i wypełnionej wodą nie jest niczym przyjemnym) oraz miejsce gdzie ona powinna stać .

W większości domów jednak króluje opcja miska wodą + miska z karmą obok siebie. Czy to jest najlepsze rozwiązanie? I tak i nie.
W podjęciu decyzji najlepsza jest obserwacja zachowania zwierzęcia, a w przypadkach trudnych konsultacja z behawiorystą i/lub lekarzem weterynarii [13].

Kolejnym elementem jest to czy woda powinna być cały czas w misce i zwierzak powinien mieć do niej ciągły dostęp (ad libitum) [2,19]. I znowu nie można odpowiedzieć jednoznacznie. W przypadku bardzo aktywnego psa, który biegał przez godzinę po parku i nagle po powrocie do mieszkania wypija całą miskę wody – zdecydowanie nie [20]. Z prostego względu: najprawdopodobniej zaraz ją zwróci. I należałoby jednak wydzielać mu chociaż przez te pół godziny wodę aby zwyczajnie mógł się napić i nie skończyło się to zmywaniem podłogi. Podobnie tyczy się psa, który uwielbia bawić się wodą więc ciągły dostęp do niej tylko pogorszy to, a w rzeczywistości zwierzak i tak nie napije się tej wody tylko ją wyleje. Jeżeli jako właściciele zauważymy, że nasz Pies dziwnie zachowuje się przy misce z wodą należy udać się po poradę i znaleźć przyczynę takiego zachowania [20].

Czy woda w misce powinna stać na podłodze, może lepiej na pierwszym schodku albo na krześle? Opinii na ten temat jest bardzo dużo. Ogólnie (znowu ogólnie) lepiej jak miska jest troszkę wyżej niż podłoga [2,9,20]. Co znaczy troszkę? Tak aby zwierzak nie musiał wyciągać szyi do miski jest to ważne szczególnie przy rasach psów dużych [6]. I znowu obserwacja właściciela. Jeżeli zauważymy, że dana pozycja przy karmieniu jest nie wygodna, a nawet bolesna to powinnyśmy ją zmienić. Czasami w przypadku pewnych schorzeń (np. achalazja przełyku) pies powinien właściwie być karmiony w pozycji z przednimi nogami dużo wyżej niż tylnymi aby ograniczyć ulewanie się pokarmu czy wody.

W przypadku kotów miska czy fontanna? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi [2,6,21]. Nie ma dostępnej literatury, która jednoznacznie wskazywała co jest bardziej odpowiednie. W sieci znajdziemy wiele blogów, forów i artykułów, ale nie ma dostępnych badań na odpowiednio dużej i reprezentatywnej grupie zwierząt aby jednoznacznie określała ten parametr. Koty mają dość specyficzne upodobania co wody i często jedna miska to za mało . W przypadków kotów należy zwrócić uwagę na umiejscowienie źródła wody, ich ilość . Tutaj także obserwacja zachowania zwierzęcia może pomóc nam w zrozumieniu potrzeb naszego milusińskiego. W jednym z badań na grupie 549 kotów dotyczącym preferencji spożycia wody w ponad 80% jako źródło wody dominowała miska, w mniej niż 20 fontanna, w przypadku zwierząt, które miały dostęp do obu źródeł w 60% wybierały jednak miskę [6].
Ważnym czynnikiem był rozmiar miski , gdzie koty zdecydowanie preferowały miski o średnicy poniżej 15 cm, przy czym materiał z jakiego wykonano miskę nie był czynnikiem ważnym dla kotów [6]. Natomiast liczba misek wynosiła przynajmniej 2 miski na jednego zwierzaka [6,20].

Bez względu na rodzaj źródła wody, gatunek pupila i jego preferencje takim gardłowym elementem jest sama woda , a właściwie jej czystość i jakość oraz jak często ją wymieniamy [6]. Woda czysta to woda, która nadaje się do spożycia więc skoro właściciel może ją wypić to znaczy, że można ją podać pupilowi. Właściwie to preferencje właściciela determinują to jaką wodę pije ich zwierzak , jeżeli właściciel używa tylko wody butelkowanej zazwyczaj jego pupil dostaje także wodę butelkowaną i tak samo w przypadku wody kranowej [5,6,10]. Oczywiście jest to kolejny element sporny miedzy właścicielami zwierząt ale tutaj też w dużej mierze chodzi o upodobanie samego zwierzęcia, czy właściwie ma dostęp do tej wody i czy ta woda jest świeża tj. czy jest wymieniania przynajmniej raz dziennie . Zauważmy często, że jednak mimo naszych starań nasz pupil mimo kolekcjonerskiej miski wypełnionej wodą oligoceńską o temperaturze 18 stopni woli wodę z kałuży albo wodę z akwarium [6,11,20]. Jest to ważna obserwacja. I świadczy o tym, że jednak nie zrozumieliśmy do końca tego co chciało nam przekazać zwierzę.

Sama regularna ( codzienna ) wymiana wody jest rzeczą oczywistą to już samo dbanie o źródło tej wody nie [22]. Wymiana wody nic nie może jeżeli miska ostatni raz była myta tydzień temu . Jest to bardzo ważne ze względu na to co może się w takiej wodzie rozwinąć i jakie może to nieść zagrożenie dla użytkownika. Niestety ale bakterie mogą się rozwijać w samej wodzie . Wystarczy, że nasz zwierzak zacznie pić i to co miał w pysku na pysku i czasami na łapach zostaje w tej wodzie. I powoli zaczyna żyć swoim życiem. Wiele drobnoustrojów posiada zdolność do tworzenia biofilmu, w którym zawieszone bakterie chronione są przed światem zewnętrznym i przede wszystkim są ściśle przytwierdzone do podłoża [23]. Biofilm ciężko usunąć. Samo przepłukanie miski czy fontanny bieżącą wodą nic nie da .
Tak jak my nie lubimy pić z brudnego kubka tak samo część zwierząt:

a) nie będzie piła z takiego naczynia mimo, że jest tam wlana świeża woda,
b) może to stanowić zagrożenie.

Szczególnie widać to w momencie kiedy jest kilka zwierząt i korzystają ze wspólnych misek. Jedno chore zwierzę może zostawić czynnik infekcyjny w misce z wodą, a inne zwierzęta tym się zarazić [22,24,25]. Należy traktować miskę na wodę jak zwykły kubek i myć ją jak najczęściej .

Niestety dolewanie wody do miski też nie jest zawsze najlepszą opcją. Wystarczy wyobrazić sobie sytuację, gdzie w ciepły dzień zostaje w misce drobina wody, którą uzupełniamy świeżą, a nasz pupil korzysta z niej do woli [26]. Właśnie ta pozostawiona na dnie woda oraz to co nasz zwierzak ma na języku i kufie może spowodować spore problemy. Woda oraz resztki materii organicznej np. pochodzącej z karmy (my też często popijamy jedząc) stanowi świetne podłoże do wzrostu różnych drobnoustrojów . I to co zwykle nasz pupil ma na języku, dziąsłach, zębach, fałdach skóry trafiając do takiej nie umytej miski, szczególnie w ciepły dzień, zwyczajnie zaczyna (zazwyczaj) dalej się namnażać albo stanowi rezerwuar [27–29].
W momencie jakiejkolwiek rany czy skaleczenia w obrębie pyska czy jamy gębowej może stanowić źródło zakażenia, szczególnie na tle bakterii z rodzaju Staphylococcus czy Streptococcus albo w groźniejszych przypadkach z rodzaju Pseudomonas . Nie wspominając, że przy kliku zwierzakach ta sama flora dla pupila X może być groźna dla pupila Y i oprócz np. zmian ropnych w obrębie pyska, powodować biegunki czy też być elementem transmisji pasożytów [26,28–31].

Na to ile nasz pupil spożywa wody wpływa wiele czynników związane z samym zwierzęciem (wiek, płeć, stan zdrowia), jego preferencje (rodzaj naczynia, ich umiejscowienie, picie w samotności czy też przy kimś), czynniki środowiskowe (temperatura na zewnątrz, wilgotność powietrza, rodzaj pokarmu) i sama woda (jej czystość i jakość).
W dużej mierze zrównoważenie wszystkich elementów zależy do dobrej obserwacji właściciela, a w przypadkach trudnych jego umiejętności współpracy z behawiorystą i lekarzem weterynarii.

vet. Dominik Łagowski

Sub-Department of Veterinary Microbiology

Faculty of Veterinary Medicine

Bibliografia:

1. Maughan RJ. Introduction to the European Hydration Institute’s Expert Conference on Human Hydration, Health, and Performance. Nutr. Rev. United States; 2015. p. 55–6.
2. Nutrient Requirements of Dogs and Cats [Internet]. Washington, D.C.: National Academies Press; 2006. Available from: http://www.nap.edu/catalog/10668
3. Finco DR, Adams DD, Crowell WA, Stattelman AJ, Brown SA, Barsanti JA. Food and water intake and urine composition in cats: influence of continuous versus periodic feeding. Am J Vet Res. United States; 1986;47:1638–42.
4. Perrier ET, Johnson EC, McKenzie AL, Ellis LA, Armstrong LE. Urine colour change as an indicator of change in daily water intake: a quantitative analysis. Eur J Nutr [Internet]. 2016;55:1943–9. Available from: https://doi.org/10.1007/s00394-015-1010-2
5. Zentek J. Nutritional Guidelines For Complete and Complementary Pet Food for Cats and Dogs. FEDIAF; 2019.
6. Fritz J, Handl S. THE WATER REQUIREMENTS AND DRINKING HABITS OF CATS. Vet Focus. 2018;28.
7. Armstrong LE. Hydration Biomarkers During Daily Life: Recent Advances and Future Potential. Nutr Today [Internet]. 2012;47. Available from: https://journals.lww.com/nutritiontodayonline/Fulltext/2012/07001/Hydration_Biomarkers_During_Daily_Life__Recent.2.aspx
8. Zanghi BM, Gerheart L, Gardner CL. Effects of a nutrient-enriched water on water intake and indices of hydration in healthy domestic cats fed a dry kibble diet. Am J Vet Res. United States; 2018;79:733–44.
9. Zanghi BM, Gardner CL. Total Water Intake and Urine Measures of Hydration in Adult Dogs Drinking Tap Water or a Nutrient-Enriched Water. Front Vet Sci [Internet]. 2018;5:317. Available from: https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fvets.2018.00317
10. Ramsay DJ, Thrasher TN. Regulation of fluid intake in dogs following water deprivation. Brain Res Bull. United States; 1991;27:495–9.
11. ANDERSON RS. Water balance in the dog and cat. J Small Anim Pract [Internet]. 1982;23:588–98. Available from: https://doi.org/10.1111/j.1748-5827.1982.tb02519.x
12. Fatjó J, Ruiz-de-la-Torre JL, Manteca X. The epidemiology of behavioural problems in dogs and cats: A survey of veterinary practitioners. Anim Welf. 2006;15.
13. Camps T, Amat M, Manteca X. A Review of Medical Conditions and Behavioral Problems in Dogs and Cats. Anim an open access J from MDPI. 2019;9.
14. Dru Forrester S, Roudebush P. Evidence-based management of feline lower urinary tract disease. Vet Clin North Am Small Anim Pract. United States; 2007;37:533–58.
15. Boland LA, Barrs VR. Peculiarities of feline hyperadrenocorticism: Update on diagnosis and treatment. J Feline Med Surg. England; 2017;19:933–47.
16. Kooistra HS, Galac S. Recent advances in the diagnosis of Cushing’s syndrome in dogs. Vet Clin North Am Small Anim Pract. United States; 2010;40:259–67.
17. Marks SL, Kook PH, Papich MG, Tolbert MK, Willard MD. ACVIM consensus statement: Support for rational administration of gastrointestinal protectants to dogs and cats. J Vet Intern Med [Internet]. John Wiley & Sons, Ltd; 2018;32:1823–40. Available from: https://doi.org/10.1111/jvim.15337
18. Court MH. Feline Drug Metabolism and Disposition: Pharmacokinetic Evidence for Species Differences and Molecular Mechanisms. Vet Clin North Am Small Anim Pract [Internet]. 2013;43:1039–54. Available from: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195561613001162
19. Garcia SN, Osburn BI, Cullor JS. A one health perspective on dairy production and dairy food safety. One Heal (Amsterdam, Netherlands). 2019;7:100086.
20. Landsberg GM, Hunthausen WL, Ackerman LJ, Landsberg GM. Behavior problems of the dog and cat. 2013.
21. Grant DC. Effect of water source on intake and urine concentration in healthy cats. J Feline Med Surg. England; 2010;12:431–4.
22. Cabral JPS. Water Microbiology. Bacterial Pathogens and Water. Int. J. Environ. Res. Public Heal. . 2010.
23. Nogueira Brilhante RS, Correia EEM, De Melo Guedes GM, Pereira VS, De Oliveira JS, Bandeira SP, et al. Quantitative and structural analyses of the in vitro and ex vivo biofilm-forming ability of dermatophytes. J Med Microbiol. England; 2017;66:1045–52.
24. Moriello K. Mechanical washing of pet food bowls is effective for Microsporum canis decontamination. Vet Dermatol. 2019;30.
25. Ghasemzadeh I, Namazi SS. Review of bacterial and viral zoonotic infections transmitted by dogs. J Med Life. 2015;8:1–5
26. O’Brien E, Xagoraraki I. A water-focused one-health approach for early detection and prevention of viral outbreaks. One Heal [Internet]. 2019;7:100094. Available from: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352771418300569
27. Lin M-H, Ke W-J, Liu C-C, Yang M-W. Modulation of Staphylococcus aureus spreading by water. Sci Rep [Internet]. 2016;6:25233. Available from: https://doi.org/10.1038/srep25233
28. S. Alidadi OA. Water as a Potential Transmission Route of Infection with Tapeworms. J Air Water borne Dis [Internet]. 2015;04. Available from: http://www.omicsgroup.org/journals/water-as-a-potential-transmission-route-of-infection-with-tapeworms-2167-7719-1000e135.php?aid=70363
29. COLEMAN BL, SALVADORI MI, McGEER AJ, SIBLEY KA, NEUMANN NF, BONDY SJ, et al. The role of drinking water in the transmission of antimicrobial-resistant E. coli. Epidemiol Infect [Internet]. 2012;140:633–42. Available from: https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0950268811001038/type/journal_article
30. Olsen SJ, Miller G, Breuer T, Kennedy M, Higgins C, Walford J, et al. A waterborne outbreak of Escherichia coli O157:H7 infections and hemolytic uremic syndrome: implications for rural water systems. Emerg Infect Dis. 2002;8:370–5.
31. Muscarella LF. Contribution of Tap Water and Environmental Surfaces to Nosocomial Transmission of Antibiotic-Resistant Pseudomonas aeruginosa. Infect Control Hosp Epidemiol [Internet]. 2004;25:342–5. Available from: https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0195941700083855/type/journal_article​​