Mięso w karmie dla psa i kota - wpływ i znaczenie w żywieniu zwierząt domowych

W ostatnim czasie pojawia się wiele pytań oraz teorii na temat mięsa i jego odpowiedniej ilości w psiej lub kociej karmie. Zakres tematyki dotyczącej produktów pochodzenia zwierzęcego jest bardzo obszerny, a wiadomości zamieszczanych na forach lub stronach związanych z żywieniem naszych pupili jest coraz więcej.
Warto jednak w sposób bardzo skrupulatny analizować zawarte w takich miejscach informacje, ponieważ w wielu przypadkach nie jest ona poparta ani badaniami naukowymi ani rzetelną literaturą dotyczącą prawidłowej dawki mięsa w diecie psów i kotów.

Na rynku pet food w minionym roku pojawiła się znaczna ilość karm dla psów z wysoką zawartością mięsa, nie tylko świeżego ale i suszonego.
Szufladkowanie karm, głównie mokrych, pod kątem stosunku mięsa mięśniowego do podrobów oraz wiele innych teorii wiązanych z mięsem w żywieniu psów czy kotów nie zawsze poparte jest rzetelnymi badaniami, a wiele z nich stanowi jedynie pogląd np. właścicieli i obserwacji na nielicznej grupie zwierząt.

Zbilansowany sposób żywienia psów i kotów

Wraz z upływem lat nasze postrzeganie żywności uległo diametralnej zmianie.
Pierwotnie jedzenie było tylko źródłem energii niezbędnej do codziennego funkcjonowania.
Z czasem zdobywania wiedzy z różnych zakątków świata spowodował, że żywność, jak również produkty spożywcze, zaczęto postrzegać jako środek wspomagający odpowiedni wzrost i rozwój oraz prawidłowe funkcjonowanie w zdrowiu i dobrej kondycji organizmu. XXI wiek to czas ewolucji, w której żywność przedstawia się jako kluczowy czynnik wpływający na profilaktykę chorób, w tym wybranych chorób dietozależnych.

Dbałość o własne zdrowie ma coraz większe znaczenie dla ludzi. W związku z traktowaniem zwierząt domowych jako przyjaciół czy członków rodziny ma to również przełożenie na pupili. Właściciele coraz większą wagę przywiązują do żywienia oraz stanu zdrowia swoich zwierząt.

Oprócz corocznych badań kontrolnych, właściciele zwierzaków w większości zwracają uwagę na skład karmy, którą wybierają dla psa lub kota. Szczególnym zainteresowaniem cieszy się mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego.

Czym jest mięso?

Początkowo warto usystematyzować wiedzę odnośnie pojęć takich jak mięso, produkty pochodzenia zwierzęcego, podroby i inne, które pojawiają się na etykietach karm dla naszych pupili. Definicje odnoszą się do mięsa przeznaczonego do spożycia przez ludzi.

Ponadto, wszystkie pojęcia zgodne są z:

- ROZPORZĄDZENIEM (WE) NR 853/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego,

- rejestrem materiałów paszowych.

Definicja mięsa

Mięso jest niejednorodną tkanką zbudowaną z wody, białek, tłuszczy, związków nieorganicznych i znikomej ilości węglowodanów (glikogen).
Istnieje wiele definicji, które charakteryzują ten surowiec. Warto dodać, że sama definicja mięsa różni się w zależności od zastosowania.

1. Jedną z definicji mięsa przedstawia słownik autorstwa Merriam Webster, który definiuje mięso jako „tkankę zwierzęcą, zwłaszcza jako pożywienie”.

2. Kodeks Przepisów Federalnych (9 CFR § 301.2 - Definitions) idzie o krok dalej i definiuje mięso jako tkankę szkieletową i części z nią powiązane nadające się do spożycia przez ludzi, obejmująca produkt uboczny mięsa.
Natomiast produkt uboczny mięsa to każda część nadająca się do spożycia przez ludzi, inna niż mięso , pochodząca z jednego lub więcej gatunku zwierząt bydła, owiec, świń lub kóz). Zaznacza również, że mięso nie obejmuje mięśni warg, pyska lub uszu.

3. Dla American Meat Science Association (AMSA) mięso to mięśnie szkieletowe i związane z nimi tkanki pochodzące od gatunków ssaków, które są powszechnie utrzymywane w celach do spożycia przez ludzi.

Czym jest tusza?

Tusza natomiast to mięśnie, tłuszcz i kości. Składnik niebędący tuszą, podobnie jak składnik tuszy, można dalej podzielić na części jadalne i niejadalne, łącznie określane jako odpadowe. Różne rodzaje mięs obejmują narządy i tkanki, takie jak:
- wątroba,
- serca,
- nerki,
- macice,
- mięso z policzków
i inne narządy lub tkanki, które można poddać inspekcji, uznać za zdrowe i sprzedawane jako żywność do spożycia przez ludzi.
Niejadalną część składnika zwierzęcia niebędącego tuszą można nazwać produktem ubocznym.

W sektorze przemysłu pet food producenci zobowiązują się aby do produkcji karm nie wykorzystywano:

Mięso, w tym mięso mielone i wyroby mięsne, używane do wytwarzania produktów mięsnych, musi spełniać wymogi dotyczące świeżego mięsa.

Czym są zatem produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego? 

Według Głównego Inspektoratu Weterynarii produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) to materiały pochodzenia zwierzęcego, które nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których ludzie nie spożywają.

Produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego klasyfikuje się w specjalnych kategoriach odzwierciedlających poziom zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt. Klasyfikacja ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego została określona Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r.

Wykorzystywać można jedynie kategorię 3. Zatem co można wytworzyć z ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego?

• mączki mięsno - kostne, mączki rybne, mączki z krwi, produkty z krwi, tłuszcze zwierzęce
• karmy dla zwierząt domowych i gryzaki dla psów
• nawozy organiczne i polepszacze gleby
• produkty ze skór
• wełnę
• trofea myśliwskie
• kosmetyki, produkty lecznicze weterynaryjne, wyroby medyczne
• produkty oleochemiczne i inne wyroby techniczne.

Najczęściej stosowane mięsa w karmie dla psów i kotów?

Najczęściej w karmie dla zwierząt spotkać można mięso z wołowiny, jagnięciny, kurczaka, indyka, kaczki, gęsi, kozy, łososia czy jelenia. Należą one do grup, których definicje można znaleźć poniżej:

Zawartość mięsa w karmach

Wyróżniamy kilka ważnych sformułowań, dzięki którym po przeczytaniu nazwy karmy bez zaglądania w jej skład będziemy mogli oszacować minimalną zawartość mięsa.

Najczęściej używane są deklaracje komponentu w karmie:

- danie z – oznacza, że karma zawiera co najmniej 26% wskazanego surowca,

- bogate w (14%),

- z (4%),

- aromat (0%).

Przykład 1: Puszka z mokrą karmą, gdzie na etykiecie napisane jest „Danie z wołowiny” oznacza, że wołowiny w puszce jest przynajmniej 26%.

Jeżeli na etykiecie mamy wyszczególniony w nazwie dany składnik, to w składzie komponentowym czyli wykazie surowców, z których karma została wytworzona powinien być podany jego % udział w karmie.

Przykład 2: Karma z łososiem i szparagami – to w składzie powinna być podana % zawartość łososia oraz szparagów.

Etykietowanie karm dla zwierząt domowych

Wyróżniamy dwa sposoby etykietowania odnośnie wykazania surowców użytych do produkcji karmy.

1. Opis szczegółowy – podajemy konkretne materiały paszowe, z których wyprodukowano karmę.
2. Z wykorzystaniem kategoria materiałów paszowych np:
   a) materiały paszowe pochodzenia zwierzęcego,
   b) materiały paszowe pochodzenia roślinnego,
   c) materiały paszowe pochodzenia mineralnego.

Właściwości oraz skład mięsa

Mięso mięśni szkieletowych składa się głównie z:

Również około 1% stanowią węglowodany, przechowywane w postaci glikogenu.

Mięso to bardzo pożywne źródło składników pokarmowych, które dostarcza wysokiej jakości makro i mikroelementów. 
Spożywanie mięsa, zwłaszcza czerwonego mięsa (wołowiny, wieprzowiny i jagnięciny), sięga starożytności i stanowi podstawę diety społeczeństwa (również u psów i kotów) po dziś dzień.

Ważnym parametrem w składzie mięsa jest tłuszcz. W zależności od rodzaju mięsa jego ilość jest zmienna. Należy pamiętać, że nawet bardzo chude mięso zawiera nominalną ilość tłuszczu, który może być niewidoczny i zlokalizowany jest jako tłuszcz śródmięśniowy.

Mięso zawiera kwasy nienasycone takiej jak kwas oleinowy, linolowy, linolenowy oraz arachidonowy. Kwasy te pełnią szereg funkcji w organizmie m.in. wchodzą w skład błon komórkowych, stanowią źródło energii oraz są prekursorami substancji przeciwzapalnych.

Mięso przede wszystkim to doskonałe źródło białka wysokiej jakości.
Wysoką jakość białka definiujemy jako korzystny skład aminokwasowy, głównie zawierający aminokwasy egzogenne, których organizm sam nie potrafi syntetyzować.
Mięso posiada wysoką wartość biologiczną określaną jako proporcję aminokwasów białka pochodzącego z pożywienia a zdolnością ich wykorzystania w  syntezie białka własnego w organizmie. Im wyższa wartość biologiczna tym wykorzystanie poszczególnych aminokwasów jest na wyższym poziomie.
Uważa się, że większość produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, u psów i kotów jest strawne na poziomie 92-94%.

Mięso mięśniowe, oprócz białka, to przede wszystkim bogactwo fosforu. Zawiera  również witaminy A, z grupy B w tym kwas foliowy oraz składniki mineralne takie jak cynk, żelazo, selen, potas, magnez, sód.

Podroby w diecie psów i kotów

Podroby są wartościowym źródłem witamin z grupy B (B₁, B₃, B₆ czy B₁₂). W swoim składzie zawierają również biotynę oraz są istotnym źródłem folianów w diecie.
Narządy wewnętrzne są również źródłem składników mineralnych takich jak żelazo, cynk czy miedź, jak również potas, fosfor czy sód.
Do głównych właściwości tych makro i mikroelementów należą:

W tabeli poniżej przedstawiono średnią zawartość wybranych związków mineralnych w podrobach wieprzowych i drobiowych [g/100g]:

Podroby należą do elementów niezbędnych w psiej i kociej diecie, ponieważ zawierają wartościowe składniki takie jak białko, tłuszcz oraz liczne substancje biologicznie aktywne takie jak witaminy, składniki mineralne, antyoksydanty. Ponadto są ogromnie smakowite dla wszystkich czterołapnych.

Jaka ilość mięsa będzie odpowiednia dla psów czy kotów?

W tym przypadku nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wszystko jest kwestią wieku oraz stanu zdrowotnego psa lub kota.

W diecie swojego pupila warto wybierać mięso różnych gatunków zwierząt. Pozwoli to na pokrycie zapotrzebowania na wszystkie aminokwasy, minimalizując ryzyko niedoborów.
Tu warto wspomnieć, że niedobory aminokwasów w diecie zwierząt mogą wpływać na:

- nieprawidłowy wzrost,
- obniżenie apetytu,
- ogólnego samopoczucia,
- zmian w przewodzie pokarmowym.

Karmienie samym mięsem nie jest dobrym rozwiązaniem ze względu na stosunek wapnia do fosforu w tkance.
Nadmiar pobieranego fosforu z surowca będzie zaburzał wchłanianie wapnia co może wpłynąć na zmiany w tkance kostnej lub będzie czynnikiem wywoławczym powstawania kamieni moczowych, co w konsekwencji przełoży się na choroby nerek u psów i kotów.
Prawidłowy zalecany stosunek Ca:P w karmach dla zwierząt powinien wynosić 1-1,2:1/2:1. Tymczasem w mięsie wynosi on 1:60-80.

Mięso może zawierać znaczne ilości tłuszczu, a nadmierne jego spożycie może prowadzić do zapalenia trzustki, otyłości lub rozstroju jelit.

Podroby również należy uwzględniać w diecie swoich zwierząt, ze względu na zawartość w nich cennych witamin i składników mineralnych. Warto mieć na uwadze, że podroby są niezmiernie smakowite dla psów i kotów. Są one produktami pochodzenia zwierzęcego, które stanowią doskonałe uzupełnienie w mokrej karmie. Dzięki ich obecności konsystencja karmy może być z dużą łatwością rozprowadzana na zabawkach behawioralnych.
Podroby w połączeniu z mięsem oraz innymi komponentami (warzywa, owoce), w odpowiedniej proporcjach, stanowią wartościowy posiłek dla zwierząt.

Oczywiści istnieje ryzyko pojawianie się luźnego stolca u psów, które w nadmiernych ilościach przyjmują podroby, dlatego należy zwracać uwagę na jakość wybieranej karmy pełnoporcjowej czy uzupełniającej.  

Żadne wytyczne nie określają stosunku mięsa mięśniowego do podrobów w przypadku kram pełnoporcjowych. Ważne jest odpowiednie zbilansowanie składników pokarmowych w karmie, które są zgodne z zaleceniami żywieniowymi określonymi m.in. przez FEDIAF.

Dodatek podrobów do karmy przekłada się również na jej cenę. Ze względu na niższą cenę tego surowce znacznemu obniżeniu ulega kwota jaką musimy zapłacić za pokarm dla naszego zwierzaka. W kontekście żywienia produktami mokrymi może okazać się to bardzo istotne.
Dbając o prawidłowe i zbilansowane żywienie swojego psa czy kota warto być świadomym o konieczności podawania zarówno mięsa mięśniowego jak i podrobów w codziennej karmie.