Łuszcząca się skóra u psa i kota

Skóra psa i kota

Skóra jest największym organem ciała psa i kota, ponieważ w zależności od gatunku i wieku zwierzęcia, stanowi między 12% a 24% jego masy ciała. 
Jest barierą ochronną, tym samym pierwszą linią obrony przez zmiennym otoczeniem. Pozwala na regulację temperatury pupila oraz jest jednym ze zmysłów, a dokładniej zmysłem dotyku.

Budowa skóry psa 

Skóra składa się z 3 głównych warstw:
- naskórka będącego najbardziej zewnętrzną warstwą,
- skóry właściwej inaczej zwaną warstwą środkową,
- warstwy podskórnej będącą strukturą najbardziej wewnętrzną. 

Naskórek jest zewnętrzną warstwą skóry, którego głównym zadaniem jest zapewnienie ochrony przed działaniem substancji obcych. Jest to struktura zbudowana z wielu komórek - keratynocytów, melanocytów, komórek Langerhansa czy komórek Merkla.

Kolejną warstwą jest skóra właściwa, która odżywia naskórek oraz przydatki skórne tj. mieszki włosowe.
W tej warstwie znajdują się naczynia krwionośne, których główną funkcją jest dostarczanie naskórkowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Ponadto, skóra właściwa psów reguluje temperaturę skóry oraz całego ciała.
W skórze właściwej oraz mieszkach włosowych znajdują się nerwy czuciowe, a także nerwy ruchowe, dzięki którym skóra reaguje na dotyk, ból, zmianę temperatury czy swędzenie. Skóra właściwa wydziela również białko kolagenowe utrzymujące sprężystość skóry, a dzięki obecności komórek odpornościowych ochrania ją przez substancjami obcymi przedostającymi się przez warstwę zewnętrzną.

Inne ważne części skóry to przydatki skórne (takie jak włosy i pazury) oraz mięśnie podskórne i tłuszcz.

Ostatnią warstwą jest tkanka podskórna, będąca najbardziej wewnętrzna warstwa skóry. Zawiera ona mięśnie oraz podskórny tłuszcz stanowi izolację, magazyn płynów oraz amortyzator.

Łupież u psów i kotów

Łupież powstaje na skutek nadmiernego złuszczania się zrogowaciałego naskórka. Są to różnej wielkości łuski widoczne zarówno na skórze jak i sierści.

Przyczyny łupieżu u psa i kota

Czynniki sprzyjające powstawaniu łupieżu są różne, część z nich jest powiązane z chorobą, część jest fizjologiczną reakcją, a część objawem niedoborów żywieniowych.

Warto pamiętać, że warunki atmosferyczne mogą wywołać łupież, czasem jest to zbyt suche powietrze w okresie grzewczym. Wysoka temperatura oraz niska wilgotność w pomieszczeniach lub wygrzewanie się na słońcu może powodować przesuszanie skóry co powoduje łupież. To zjawisko potęguje spanie kota czy psa w pobliżu kaloryfera.
W okresie linienia, kiedy dochodzi do wymiany sierści, kiedy dużo zmian zachodzi w skórze, a mieszki włosowe intensywnie pracują także może dojść do okresowego pojawienia się łupieżu.

Zbilansowana dieta psa i kota

Jedną z głównych przyczyn łupieżu jest nieprawidłowo zbilansowana dieta. Zazwyczaj jest to niedobór kwasów omega-3, dlatego warto profilaktycznie je suplementować. Kwasy omega-3 to niezbędne wielonasycone kwasy tłuszczowe (kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA)). Ich bogatym źródłem są ryby, zwierzęta morskie (kryl) oraz ich oleje. Występują również w dużej ilości w tłuszczach zwierzęcych, tłustym mięsie oraz żółtku jaja. Natomiast doskonałym, roślinnym źródłem jest olej z wiesiołka. 
Suplementując kwasy omga-3 pamiętajmy, aby nie używać tranu, ponieważ prowadzi to do łatwego przedawkowania witaminy D_3.
Dodatkowo kwasy omega-3 działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, przeciwnowotworowo, wspomagają pracę serca, układ odpornościowy i układ nerwowy. Nie powinny być stosowane u zwierzaków ze skłonnościami do krwawień, zaburzeniami krzepnięcia, przed i po operacjach.

Pasożyty a choroby skóry psa i kota

Przyczyna łupieżu powiązana z niedoborami to pasożyty. Pasożyty wewnętrzne zużywają składniki odżywcze oraz osłabiają ich wchłanianie z przewodu pokarmowego powodując niedobór w organizmie, który objawia się pogorszeniem jakości skóry i sierści. Dlatego ważne, aby badać kał lub odrobaczać zarówno psy jak i koty (nawet te niewychodzące) 3-4 razy do roku.
Zawsze odrobaczamy jednocześnie wszystkie zwierzaki w domu.

Pasożyty zewnętrzne często powodują świąd poprzez drażnienie skóry, na skutek drapania może wystąpić łupież. Psy oraz koty wychodzące powinniśmy zabezpieczać przeciwko ektopasożytom cały rok, nawet w zimie. Należy również zwrócić uwagę na obecność grzybów, dermatofitoza powodowana najczęściej nadmiernym rozrostem Microsporum canis objawia się między innymi złuszczaniem naskórka, strupieniem, łamliwością i zmatowieniem włosów, wyłysieniem i świądem, czyli również łupieżem.

Odwodnienie u psów i kotów

Ważnym czynnikiem jest odwodnienie, jest to jednocześnie objaw różnych chorób, dlatego tego nie wolno ignorować.
Skóra staje się wtedy mniej elastyczna, sierść matowa, a błony śluzowe suche i lepkie. W skrajnych przypadkach można zaobserwować zapadanie się oczodołów, skóra staje się tak mało elastyczna, że złapany fałd skórny na grzbiecie nie wraca do swojego położenia. Można zauważyć również zmiany w zachowaniu takie jak posmutnienie, apatia, ospałość, niechęć do zabawy.
Przyczyną odwodnienia może być:

- biegunka,
- wymioty,
- upał,
- znaczny wysiłek fizyczny,
- choroby nerek,
- choroby jamy ustnej które uniemożliwiają lub utrudniają pobieranie wody i pokarmów,
- wszystkie choroby w których przebiegu można zaobserwować obniżenie apetytu.

Zdrowe psy zazwyczaj są dobrze nawodnione natomiast koty z natury nie lubią pić, dlatego warto zadbać o wystarczającą ilość misek z czystą wodą, specjalne fontanny, część kotów lubi pić tylko zimną wodę lub tylko z odkręconego kranu. Zawsze mokra karma jest korzystniejsza dla zwierząt, ponieważ zawiera zbliżoną ilość wody do naturalnych pokarmów (mięso, podroby, warzywa, owoce). Jeśli podejrzewamy, że nasz zwierzak jest odwodniony natychmiast należy udać się do lekarza weterynarii.

Otyłość u psów i kotów a zmiany skórne

Łupież może wystąpić lub nasilić się u zwierząt otyłych lub ze zwyrodnieniami w kręgosłupie lub stawach, które ograniczają ruchomość. Wynika to z faktu, że takie zwierzaki nie mogą myć się tak dokładnie ani tak często jak zdrowe zwierzaki, aby usuwać zbędny, zrogowaciały naskórek. Zjawisko to dotyczy głównie kotów które na co dzień prowadzą bardzo dokładną higienę przy użyciu szorstkiego języka.

Alergie zwierząt a zmiany skórne

Częstą przyczyną łupieżu jest alergia. Zazwyczaj są to alergie pokarmowe. Należy wtedy zmienić dietę pozbawioną czynnika uczulającego - najczęściej jest to źródło białka. Należy pamiętać, że jeśli karma nie jest dedykowana dla alergików, nawet jeśli w składzie nie zawiera danego alergenu bardzo wrażliwe zwierzaki nadal może uczulać, ponieważ jest produkowana na tej samej linii produkcyjnej.  
Aby zobaczyć czy zmiana diety zadziałała należy poczekać około 5-6 tygodni i w tym czasie nie podawać ani nie zmieniać nic innego. Dla zwierzaków mocno uczulonych produkowane są specjalne karmy, których składniki są hydrolizowane.

Stres u psów i kotów a zmiany skórne

Ostatnią przyczyną łupieżu którą chciała bym wymienić jest stres. Może to być długotrwały stres czy niepokój (dni, tygodnie, miesiące) powodujący pogorszenie się jakości skóry i sierści. Wtedy należy w miarę możliwości wyeliminować czynnik stresogenny lub wprowadzić leki/suplementy/feromony uspokajające.  Może to być również chwilowy stres np. podczas wizyty u lekarza weterynarii. U całkowicie czystego zwierzaka może wtedy pojawić się obfity łupież w ciągu kilku minut. Zdarza się to stosunkowo często, na szczęście natychmiast przechodzi.

Podsumowując, przyczyn łupieżu zarówno u psów jak i u kotów jest wiele. U niektórych jest to łatwy problem do rozwiązania u niektórych skomplikowany, a przyczyny nakładają się na siebie. Pamiętajmy, że łupież nie zawsze jest problemem tylko dermatologicznym i zawsze należy sprawdzić i wyleczyć przyczynę.

Tekst powstał przy współpracy z dietetykiem zwierzęcym mgr Joanną Wajs.